Τέχνη, ήχος, συναίσθημα. Μια τριάδα που χαρακτηρίζει την μουσική κάθε είδους. Μέσω της τεχνικής παράγεται ο ήχος από το όργανο, ο οποίος χρωματίζεται και τονίζεται μέσα από το συναίσθημα του ‘καλλιτέχνη’. Κατα τους καιρούς έχουν περάσει πολλοί μουσικοί που προσπάθησαν να την τυποποιήσουν βάσει των ευχάριστων ακουσμάτων στ’ αυτιά τους, δηλαδή τις κλασσικές κλίμακες καθώς και την αρμονία. Κάτι τόσο ελεύθερο ας πούμε πως φυλακίστηκε. Μέχρι τις αρχές του 1900 όπου και έγινε το ‘μπαμ’ με επίκεντρο τη Νέα Ορλεάνη στην Αμερική. Το όνομα αυτού; Τζαζ.

Η τζαζ είναι η μουσική των πονεμένων. Περιέχει στοιχεία απο αφρικανική και δυτικοευρωπαϊκή μουσική. Οι ρίζες της βρίσκονται στη Νέα Ορλεάνη το 1880 και πιστεύεται πως δημιουργήθηκε από τους κρεόλους μια φυλή γαλλόφωνων και ισπανόφωνων με καταγωγή απο τις δυτικές ινδίες. Οι κρεόλοι ζούσαν στη Λουιζιάνα υπό την κυριαρχία Γάλλων και Ισπανών έως το 1803, όπου έγιναν αμερικάνοι πολίτες και εγκαταστάθηκαν στη Νέα Ορλεάνη. Λόγω των πολιτιστικών και κοινωνικών αξιών τους, καθως και της γνώσης τους περί δυτικοευρωπαϊκής μουσικής οι πόρτες των υψηλότερων τάξεων άνοιξαν γι’ αυτους.

Στη μουσική τους βασικό ρόλο είχε η ερμηνεία και γι' αυτό έπαιζαν σε όπερες και κοινωνικές εκδηλώσεις. Ομως στη δυτική πλευρά της πόλης ζούσαν οι φτωχοί και αμόρφωτοι αφροαμερικανοί των οποίων η μουσική βασιζόταν σε απλή μελωδία με περίπλοκους ρυθμούς και με διάφορα φωνητικά. Τα τραγούδια τους είχαν πνευματικό χαρακτήρα και τα τραγουδούσαν συνήθως κατά τις βαριές χειροτεχνικές εργασίες που τους εβαζαν να εκτελέσουν ως τρόπο παρηγορίας.

Το 1894 λόγω μιας νέας νομοθεσίας που διαχώριζε τους λευκούς απο τους μαύρους, οι κρεόλοι αναγκάστηκαν να μετακομίσουν στη δυτική πλευρά της Νέας Ορλεάνης μαζί με τους φτωχούς αφροαμερικανούς. Εκεί οι δύο πολιτισμοί και τα μουσικά τους είδη ήρθαν σε σύγκρουση και ετσι δημιουργήθηκε αυτό που ονομάζουμε σήμερα τζάζ.

Ουσιαστικά η τζαζ ειναι η έκφραση του πόνου ανθρώπων οι οποίοι εκριζώθηκαν από τον τόπο τους και μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι στην Αμερική με το μόνο αναμνηστικό την κουλτούρα τους, η οποια αναμίχθηκε με τη δυτική. Στην τζαζ σε πολλά κομμάτια χαρακτηριστικό είναι ότι δεν υπάρχουν φωνητικά, αυτό συμβαίνει διότι καταφέραν να κάνουν τα όργανα να πούν την μελωδία.Τα κύρια όργανα στην τζαζ είναι σαξόφωνο (Charlie Parker), τρομπέτα (Donald Bird),κοντραμπάσο(Charles Mingus), κρουστά (Buddy Rich), κιθάρα (Pat Metheny), πλήκτρα (Thelonious Monk).

Η τζάζ με το πέρασμα των χρόνων εξελίχθηκε και ετσι προέκυψαν παρα πολλά παρακλάδια της. Μερικά απο αυτά είναι το New Orleans, η Swing, η Bebop, η Cool, η Hard Bop, η Free Jazz, η Fusion και η πιο πρόσφατη Acid Jazz.

Μεγάλοι μουσικοί συνείσφεραν σε κάθε είδος ξεχωριστά.  Μερικοί απο αυτούς σε αντιστοιχία με τα είδη παραπάνω είναι οι Louis Armstrong, Duke Ellington, Dizzy Gillespie, Miles Davis, John Coltane, Albert Ayler, Weather Report(Jaco Pastorius), Jeff Watts και οι Jamiroquai.

Με λίγα λόγια τζάζ είναι μια μουσική επανάσταση η οποία προήλθε απο τους καταπιεσμένους αφροαμερικανούς του νότου στην Αμερική. Με το πέρασμα των χρόνων πολλοί έχουν προσπαθήσει να της δώσουν έναν ορίσμο. Αλλά όπως είπε και ο Thelonious Monk,

‘Η τζάζ είναι ελευθερία’

Στέφανος Πασχαλίδης